تروما به مثابه‌ پدیده‌ای چندبعدی، تجربه‌ی زیسته‌ی فرد را در قالب روایت‌هایی گسسته و پر از انجماد عاطفی بازتاب می‌دهد. در فضای شهری تهران، با شدت گرفتن سوانح ناگهانی و فشارهای اجتماعی پس از آن، بازماندگان در مواجهه با فقدان، اضطراب و انگ اجتماعی ناگزیرند فرایند بازسازی روانی خود را از مسیر روایت طی کنند، مسیری که هم بازگویی درد و هم بازآفرینی معنا را دربر دارد. پژوهش حاضر با هدف واکاوی تجربه‌ی زیسته‌ی بازماندگان سوانح در بستر درمان متمرکز بر تروما، تلاش دارد سازوکارهای شکل‌گیری معنا و بازتعریف هویت را در روایت‌های آنان تحلیل کند. این مطالعه با رویکرد کیفی و تحلیل روایت تماتیک-ساختاری در فاصله‌ی اسفند ۱۴۰۳ تا مهر ۱۴۰۴ در شهر تهران انجام شد. جامعه‌ی پژوهش شامل ۱۰ تا ۱۲ نفر از بازماندگان سوانح شهری بود که پس از حداقل شش ماه تجربه‌ی درمان متمرکز بر تروما، در مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته شرکت کردند. داده‌ها با روش تحلیل روایت در سه سطح محتوا، ساختار و معنا بررسی شدند و تم‌های اصلی بر اساس الگوی هم‌پوشانی مضامین استخراج گردید. یافته‌ها نشان داد روایت بازماندگان در مسیر بازسازی روانی چهار مرحله‌ی عمده را طی می‌کند: «گسست روایت و انجماد تجربه»، «بازنمایی رنج در زبان بدن و سکوت»، «بازسازی معنا در فرایند درمان» و «بازتعریف هویت در بستر اجتماعی». همچنین مشخص شد که سکوت و زبان غیرکلامی نقش محوری در انتقال احساسات فروخورده دارد و درمان متمرکز بر تروما از طریق بازتاب روایت، امکان بازیابی انسجام هیجانی و شناختی را فراهم می‌کند. در نتیجه، روایت در چارچوب درمان متمرکز بر تروما نه صرفاً ابزار گفت‌وگو، بلکه بستر خلق معنا و تولد مجدد هویت فردی و اجتماعی است. بازماندگان از طریق بازسازی روایت خود از حادثه، توانستند از مرحله‌ی رنج و انزوا به مرحله‌ی رشد پساسانحه منتقل شوند. بر اساس یافته‌ها، توصیه می‌شود تحلیل روایت به‌صورت ساختاری در پروتکل‌های درمان تروما مورد توجه قرار گیرد و در برنامه‌های روان‌درمانی شهری و آموزش درمانگران در ایران، جایگاه رسمی پیدا کند.

تروما تحلیل روایت تجربه زیسته درمان متمرکز بر تروما بازسازی معنا